Cách sử dụng bình chữa cháy: Đảm bảo an toàn cho mọi tình huống cháy

Nhiều người biết rằng khi có đám cháy thì cần dùng bình chữa cháy để dập tắt. Tuy nhiên, cách sử dụng bình chữa cháy như thế nào an toàn, đúng cách thì không phải ai cũng biết cách.

Hiểu được tâm lý mọi người, trong bài viết này Thép Bảo Tín sẽ hướng dẫn cụ thể cách sử dụng bình chữa cháy đúng cách, dễ hiểu. Chỉ 10 phút đọc, các bạn sẽ trang bị cho mình kiến thức hay, bổ ích về phòng cháy chữa cháy.

Các loại bình chữa cháy và cách sử dụng

Các loại bình cứu hỏa thông dụng được sử dụng chủ yếu chia thành 3 loại theo chất chữa cháy: dạng bột khô, dạng khí, dạng bọt. Mỗi loại sẽ có cấu tạo và nguyên lý hoạt động khác nhau, cùng đọc tiếp để biết cụ thể từng bình.

Các loại bình chữa cháy phổ biến

1. Bình chữa cháy dạng bột BC/ ABC

Bình bột chữa cháy xách tay là gì?

“Bình chữa cháy bột khô là bình có chứa chất chữa cháy bên trong ở dạng bột khô, áp suất cực lớn được thiết kế nhỏ gọn, thích hợp dùng ở văn phòng làm việc, hộ gia đình, chung cư, công trình công cộng,… 

– Cấu tạo bình bột chữa cháy BC/ ABC

Bình có cấu tạo hình trụ đứng, vỏ được đúc bằng thép và thông thường được sơn tĩnh điện theo màu đỏ chung tại Việt Nam. Thành phần bên trong chứa bột khô tổng hợp kháng lửa, và khí đẩy được nén trực tiếp bên trong bình. Phần trên miệng bình có gắn 1 cụm van xả cùng mang khoá van và đồng hồ đo áp lực. Bộ phận vòi và loa phun gắn liền với cụm van xả.

– Giải mã ký hiệu ghi trên vỏ bình

Bình bột chữa cháy trên thị trường hiện nay có 2 dạng ký hiệu phổ biến: Ký hiệu ABC và ký hiệu BC.

Những chữ cái A, B, C ghi trên vỏ bình thể hiện khả năng dập tắt đám cháy của bình chữa cháy đối với từng loại đám cháy riêng. Cụ thể là:

• “A”. Chữa được những đám cháy chất rắn (gỗ, kim loại,..)
• “B”. Chữa được những đám cháy chất lỏng (xăng, dầu, cồn,…)
• “C”. Chữa được những đám cháy chất khí (gas,…)

-> Hiện nay trên thị trường Việt Nam, bình bột chữa cháy lưu động (bình cứu hoả xách tay) phổ biến bao gồm: Bình bột chữa cháy ABC MFZL8, MFZ1, MFZ2, hay bình chữa cháy dạng bột MFZ4

Tính năng, tác dụng và nguyên lý hoạt động của bình bột chữa cháy

– Tính năng, tác dụng của bình bột chữa cháy

Nếu như trên bình ghi là ABC có nghĩa là “bình chữa cháy dập tắt được 3 loại chất cháy: chất rắn, lỏng và khí”. Còn bình ghi là BC có nghĩa là “bình dập tắt được 2 loại chất cháy: lỏng và khí”.

-> Bình bột không nguy hiểm cho da, có tính cách điện.

– Nguyên lý hoạt động của bình bột

Bột khô trong bình được phun ra ngoài nhờ vào lực đẩy của áp suất khí nén. Khi bột được phun ra, phủ lên bề mặt cháy sẽ có tác dụng cách ly oxy với chất cháy, mặt khác ngăn cản hơi khí cháy tiến vào vùng cháy.

2. Bình chữa cháy khí CO2

Bình chữa cháy CO2 xách tay là gì?

“Bình chữa cháy CO2 là loại thiết bị chữa cháy xách tay bên trong sở hữu khí CO2 -79 độ C bị nén với áp lực cao,  đây là thiết bị dùng cho công việc chữa cháy lúc mới bắt đầu”.

Các loại bình chữa cháy CO2: Bình chữa cháy CO2 sẽ có ký hiệu MT hoặc CO2.

– Cấu tạo của bình CO2 

Bình có cấu tạo hình trụ đứng, vỏ được đúc bằng thép và thông thường được sơn tĩnh điện theo màu đỏ của phòng cháy chữa cháy tại Việt Nam. Thành phần bên trong chứa khí lạnh CO2 nén áp lực cao, cho nên phần vỏ của bình rất dày và nặng. Phần trên miệng bình có gắn 1 cụm van xả cùng mang khoá van. Bộ phận vòi và loa phun gắn liền với cụm van xả.

Tính năng, tác dụng và nguyên lý hoạt động của bình chữa cháy CO2

– Tính năng, tác dụng của bình chữa cháy CO2

Bình chữa cháy CO2 có tác dụng chữa cháy các đám cháy chất lỏng (xăng, dầu,…), chất khí, và đám cháy thiết bị điện. Khác với bình chữa cháy bột, bình chữa cháy CO2 có thể chữa cháy đám cháy thiết bị biện nhanh chóng mà không làm hư hỏng thiết bị điện.

– Nguyên lý sử dụng bình chữa cháy CO2

Khí CO2 trong bình được phun ra ngoài nhờ lực đẩy của khí nén. Khi khí CO2 được đẩy ra ngoài làm lạnh đột ngột, có tác dụng kìm hãm phản ứng cháy. Tuy nhiên, sẽ không tắt hoàn toàn và có nguy cơ cháy lại đối với chất rắn.

3. Bình chữa cháy dạng bọt 

“Bình chữa cháy bọt Foam là một dạng của bình cứu hoả, sự kết hợp giữa nước và bọt tạo màng. Bên trong bình có chứa khối lượng lớn dung dịch mảng bọt, dung dịch này có tỷ trọng nhỏ hơn xăng, dầu hoặc nước và có thể được sử dụng dập các đám cháy chất A và B (chất rắn – lỏng)”.

Hiện nay có hai loại bọt Foam chủ yếu, đó là: Foam AFFF và Foam ARC

Loại thiết bị này dùng để dập các đám cháy nhỏ phát sinh như:

• Đám cháy loại A. Chữa các đám cháy liên quan đến các vật rắn
• Đám cháy loại B. Chữa các đám cháy liên quan đến các chất lỏng

Lưu ý, không phải tất cả các bình cứu hoả bọt Foam đều thiết kế sử dụng cho đám cháy điện, nó chỉ được sử dụng khi nhà sản xuất cho phép.

– Cơ chế chữa cháy của bình dạng bọt Foam

Bọt trong bình được phun ra ngoài nhờ vào lực đẩy của áp suất khí nén. Lớp bọt phun ra ngoài có tác dụng cách ly chất cháy với ôxy không khí tiếp xúc với nhau, từ đó ngăn không cho cháy lại.

Công dụng của bình cứu hoả xách tay là kìm hãm phản ứng cháy. Tuy nhiên, dập lửa như nào cho hiệu quả, an toàn và dùng loại bình nào trong trường hợp nào thì không phải ai cũng biết. Đôi khi chúng ta dùng sai cách thì có thể làm tình trượng cháy nghiêm trọng hơn.

Hướng dẫn cách sử dụng bình chữa cháy chi tiết

Ngay dưới đây, Thép Bảo Tín sẽ hướng dẫn bạn 4 bước sử dụng bình chữa cháy xách tay hiệu quả, an toàn.

1. Cách sử dụng bình chữa cháy bằng bột như thế nào?

Thép Bảo Tín chia sẻ cách sử dụng bình bột chữa cháy an toàn, đúng cách ngay sau đây:

– Bước 1: Xem đồng hồ đo áp suất

Để sử dụng bình chữa cháy dạng bột thì trước tiên bạn cần xem đồng hồ đo áp suất.

• Màu xanh là áp lực khí nén đủ để đẩy bột ra ngoài
• Màu đỏ không đủ áp lực khí nén để đẩy bột ra ngoài
• Còn màu vàng là áp lực khí nén trong bình đã vượt mức cho phép.

– Bước 2: Lắc xóc bình

Tại sao lại phải lắc xóc bình trước khi sử dụng? Bởi vì, phần trên là khí nitơ (N2), phần dưới là bột khô. Bột khô để lâu ngày sẽ bị vón cục lại. Cho nên, trước khi sử dụng bạn cần phải lắc xóc để hoà tan bột bên trong.

Tay thuận cầm vào phần mỏ vịt, tay còn lại bê phần đáy bình. Sau đó, tiến hành lắc xóc bình từ 3-5 lần.

– Bước 3: Rút chốt an toàn

Khi thực hiện bước rút chốt an toàn này, các bạn lưu ý không được cầm vào phần mỏ vịt. Bởi vì, đây là hiện tượng khoá chốt.

Thực hiện rút chốt an toàn bằng cách:

• Tay không thuận vịn vào cổ bình
• Ngón tay khoẻ nhất (bên tay thuận) sẽ để vào chốt an toàn, rồi giật mạnh ra.

Dưới đây là video hướng dẫn cách rút chốt an toàn

– Bước 4: Tiến hành chữa cháy

• Tay cầm sát đầu loa phun (cách đầu loa phun 2-3cm).

-> Lưu ý, không được cầm vào vòi phun, hoặc phần đầu vòi phun. Bởi vì khi bóp mạnh áp suất ra, vòi phun sẽ quay thành hình chữ O, chữa cháy không hiệu quả.

• Tay cầm loa phun hướng vào trung tâm đám cháy, đứng cách đám cháy  từ 1,5 -2m.
• Sau đó, bóp chặt mỏ vịt đến khi đám cháy bị dập tắt thì mới buông ra.

2. Cách sử dụng bình chữa cháy CO2

Sử dụng bình chữa cháy CO2 sẽ đơn giản hơn bình bột vì bình CO2 không có đồng hồ đo áp suất và cũng không cần lắc xóc trước khi sử dụng.

Cách sử dụng bình chữa cháy CO2

– Bước 1: Nâng loa phun lên 90 độ

– Bước 2: Rút chốt an toàn

Tay trái đặt vào cổ bình, tay còn lại (ngón tay khoẻ nhất) đặt vào chốt an toàn rồi giật mạnh ra.

– Bước 3: Tiến hành chữa cháy

Tay thuận cầm mỏ vịt, tay còn lại bê đáy bình chữa cháy. Chỉ loa phun vào trung tâm đám cháy, đứng cách đám cháy 1,5 -2m rồi bóp chặt mỏ vịt đến khi đám cháy tắt mới buông ra.

=> Có thể bạn chưa biết, bình CO2 sử dụng đơn giản hơn bình bột vì nó không có đồng hồ đo áp suất. Và cũng không cần lắc trước khi sử dụng vì ở dạng khí. Nhưng khi dùng bình CO2 nguy hiểm cao hơn bình bột. Chính vì lý do này, khi sử dụng bình chữa cháy khí CO2 các bạn cần lưu ý những điều dưới đây.

Những điều cần chú ý lúc dùng và bào quản bình khí CO2

• Không dùng bình CO2 phun trực tiếp vào người. Bởi vì, như thế sẽ gây bỏng lạnh (nguy hiểm hơn có thể ngoại tử).
• Không dùng bình chữa cháy CO2 để chữa các loại đám cháy: kim loại nóng chảy, đám cháy có than cốc,…. tại vì sẽ gây ra tình trạng phản ứng hoá học sinh ra khí CO rất độc hại.
• Không sử dụng bình khí CO2 ở các đám cháy ngoài trời có gió mạnh
• Khi chữa cháy các đồ vật nối với nguồn điện cao thế, bạn phải đi ủng và găng tay cách điện và luôn đảm bảo an toàn cho bản thân.

Hiểu được tầm quan trọng của việc PCCC nói chung và cách sử dụng bình chữa cháy, các Công tác tuyên truyền xây dựng phong trào toàn dân PCCC được diễn ra nhiều nơi cụ thể:

• Tuyên truyền về PCCC tại địa bàn phường Hạ Lý (của Cổng thông tin điện tử Công an thành phố Hải Phòng).
• Tập huấn, bồ dưỡng kiến thức PCCC và CNCH cho cán bộ Hội liên hiệp phụ nữ TPHCM (của trang Công an thành phố Hồ Chí Minh phòng cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ)

3. Cách sử dụng bình chữa cháy xách tay dạng bọt

– Bước 1: Xem đồng hồ đo áp suất

• Bình có đồng hồ đo áp suất ở mức màu xanh -> áp suất còn tốt.
• Nếu nhích qua màu vàng thì dư áp suất.
• Còn nếu qua vạch màu đỏ thì bình có áp suất yếu (không chữa cháy được).

– Bước 2: Lắc xóc bình

Tay thuận cần vào phần mỏ vịt, tay còn lại bê phần đáy bình. Sau đó, tiến hành lắc xóc bình từ 3-5 lần.

– Bước 3: Rút chốt an toàn

Tay không thuận vịn vào cổ bình. Ngón tay khoẻ nhất (bên tay thuận) sẽ để vào chốt an toàn, rồi giật mạnh ra.

– Bước 4: Tiến hành chữa cháy

Tay thuận cầm mỏ vịt, tay còn lại bê đáy bình. Chỉ vòi phun vào đám cháy, bóp chặt mỏ vịt đến khi đám cháy tắt rồi mới buông ra.

Lưu ý, đối với bình chữa cháy bọt Foam được sử dụng khác nhau tuỳ thuộc vào từng đám cháy: 

• Chất rắn dễ cháy. Bạn có thể phun bọt chữa cháy vào trung tâm của ngọn lửa.
• Chất lỏng dễ cháy. Bạn sẽ không dùng bọt Foam phun trực tiếp lên đám cháy (bởi vì có thể làm chất lỏng lan ra bề mặt gần đó).
• Đối với đám cháy điện. Bạn có thể xử lý tương tự như chất rắn dễ cháy.

Dưới đây là video người dân sử dụng bình chữa cháy:

Nguyên nhân làm nhiều người chết trong vụ cháy chung cư mini?

Chung cư xây dựng trái phép

Theo quy chuẩn 6 về kỹ thuật an toàn cháy, công trình 7 tầng trở lên phải có giấy chứng nhận phòng cháy khi xin giấy phép xây dựng nhà. Những quy định chặt chẽ như: cần có 2 lối thoát hiểm, trang bị nhiều thiết bị phòng cháy.

Thực tế, chủ chung cư mini tại phố Khương Hạ đã lách luật. Cố tình xin giấy phép là nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng, để không phải thẩm duyệt thiết kế phòng cháy. Bên cạnh đó, tại đây còn thiếu trang thiết bị phòng cháy, chữa cháy theo đúng quy định.

Toà nhà thiết kế kiểu “tử thần”

Chung cư với thiết kế 10 tầng, được xây dựng kiểu nhà ống 3 mặt kín đặc biệt không có lối thoát hiểm thứ hai. Đám cháy xuất phát từ ổ điện khu vực để xe tầng một, khiến cho việc tiếp cận cứu người từ lối này không khả thi.

Người dân thiếu kỹ năng ứng phó với hoả hoạn

Lực lượng cứu hộ cho biết, nhiều nạn nhân đã chui vào nhà vệ sinh đóng kín cửa dẫn đến tử vong do ngạt khói. Còn một số khác thì chui dưới gầm giường, trốn trong tủ quần áo,…. hoặc nhảy từ tầng cao xuống.

Nguyên tắc trong ứng phó đối với hoả hạn:

• Nguyên tắc cơ bản nhất là tránh được khói và nhiệt độ cao. Nếu như khả năng thoát hiểm bằng thang bộ khó khăn, thì trước mắt cần bình tĩnh, quan sát phương án an toàn để tìm lối thoát nạn khẩn cấp như: cửa sổ, ban công,…
• Cảnh báo cho mọi người xung quanh về đám cháy.
• Cô lập vùng cháy khi có thể.
• Liên hệ với lực lượng PCCC.
• Sơ tán mọi người trong vùng cháy.
• Thực hiện các biện pháp chữa cháy khi đám cháy chưa lan rộng.
• Di chuyển những vật dụng để dễ bắt lửa ra xa,…

Thực tế, tại vụ cháy chung cư mini một số người dân có kỹ năng ứng phó đã tự cứu bản thân và gia đình. Anh Huy (tầng 3 chung cư) và 7 người ở 2 căn hộ khác đã dùng dây trang bị trước đó để trèo xuống đất an toàn,..

=> Tóm lại, toà nhà xây sai phép, không có lối thoát hiểm thứ hai và người dân thiếu kỹ năng ứng phó,… đó là nguyên nhân khiến cho nhiều người chết trong vụ cháy chung cư mini.

Khi sử dụng bình chữa cháy để dập tắt đám cháy cần phải

• Đọc kỹ hướng dẫn và nắm rõ tính năng tác dụng của từng loại bình để bố trí dập các đám cháy phù hợp.
• Khi phun, hãy đứng ở đầu hướng gió nếu cháy ngoài hoặc gần cửa ra vào nếu cháy trong.
• Khi phun, hãy tiếp tục cho đến khi ngọn lửa tắt hẳn mới ngừng phun.
• Khi dập các đám cháy chất lỏng, hãy phun bao phủ lên bề mặt cháy và tránh phun trực tiếp xuống chất lỏng để tránh bắn ra ngoài và làm cho đám cháy to hơn.
• Bình chữa cháy đã qua sử dụng cần được để riêng để tránh nhầm lẫn.
• Khi phun, hãy giữ bình ở tư thế thẳng đứng.

Những lời khuyên trên sẽ giúp bạn sử dụng bình chữa cháy một cách hiệu quả và an toàn.

Lưu ý khi kiểm tra, bảo quản bình chữa cháy

Dưới đây là một số điêu cần lưu ý khi kiểm tra, bảo quản bình chữa cháy xách tay:

• Đặt bình chữa cháy ở những nơi khô ráo, tránh những nơi có bức xạ nhiệt mạnh, có ánh nắng (nhiệt độ cao nhất là 50 độ C).
• Nếu như bạn để bình chữa cháy bên ngoài nhà, thì nơi đặt bình phải có mái che.
• Thường xuyên kiểm tra bình chữa cháy theo quy định của nhà sản xuất, hay ít nhất 3 tháng/ lần.
• Nếu như bình chữa cháy áp suất dưới vạch màu xanh thì phải nạp sạc bình chữa cháy.
• Nếu như mở bình nghe tiếng xì xì, thì phải lập tức ngừng và kiểm tra.

So sánh bình chữa cháy CO2 và bột

Ngay sau đây, Thép Bảo Tín sẽ chỉ các bạn cách đơn giản để phân biệt được đâu là bình cứu hoả xách tay dạng bột khô, và đâu là bình cứu hoả xách tay CO2.

Cách 1: Phân biệt qua đồng hồ đo áp suất

Cách phân biệt giữa bình dạng bột và bình CO2 đơn giản mà chính xác đó là:

• Bình bột sẽ có đồng hồ đo áp suất ở phần cổ bình.
• Ngược lại, bình CO2 sẽ không có đồng hồ đo áp suất ở phần cổ bình.

Cách 2: Phân biệt qua loa phun

• Bình bột có loa phun mềm, nhỏ
• Còn bình CO2 có loa phun cứng, to

Cách 3: Phân biệt cách ghi nhãn mác trên bình

Ngoài hai cách trên, thì các bạn còn có thể phân biệt qua nhãn mác tiếng anh ghi trên bình, cụ thể là:

• Trên nhãn mác tiếng anh của bình bột thường ghi chữ BC Powder, ABC Powder, AB Powder (bột chữa cháy loại BC, loại ABC và loại AB).
• Còn trên nhãn mác tiếng anh của bình CO2 thường có chữ carbon dioxide (CO2 Carbon dioxide/ CO2).

Việc tham khảo trước khi dùng bình chữa cháy sao cho đúng là một việc cần thiết. Bởi vì, khi bạn đã biết cách sử dụng thì khi gặp tình huống hoả hoạn bạn sẽ đỡ bối rối, lúng túng.

Kết luận

Sử dụng bình chữa cháy đúng cách là một yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát và dập tắt cháy. Bằng cách nắm vững kiến thức cơ bản về bình chữa cháy, thực hiện đúng quy trình sử dụng, và tuân thủ các biện pháp an toàn.