Hệ thống Phòng cháy chữa cháy (PCCC) đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ tài sản và tính mạng con người. Một trong những thành phần cốt lõi của hệ thống này là ống thép PCCC và các phụ kiện đi kèm. Sự cố từ đường ống và phụ kiện, như ống bị vỡ, van không hoạt động, hay mối nối hỏng, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng khi hỏa hoạn xảy ra, khiến nguồn chất chữa cháy không đến được nơi cần thiết hoặc bị ngắt quãng. Do đó, việc hiểu rõ về các loại ống thép PCCC, phụ kiện, tiêu chuẩn và cách lựa chọn là vô cùng quan trọng.
Nội dung chính
Ống thép PCCC là gì? Phụ kiện PCCC là gì?
- Ống thép PCCC là loại ống chuyên dụng để dẫn nước, bọt, hoặc khí CO₂ trong hệ thống PCCC của các công trình xây dựng. Nó có vai trò quan trọng trong việc cung cấp và phân phối chất chữa cháy nhanh chóng và hiệu quả đến khu vực xảy ra hỏa hoạn.
- Phụ kiện PCCC là các thành phần, vật tư phụ trợ giúp các thiết bị và hệ thống PCCC hoạt động hiệu quả. Chúng có chức năng kết nối, điều khiển, bảo vệ và nâng cao hiệu quả của toàn bộ hệ thống.
Các loại ống thép PCCC phổ biến và phụ kiện đi kèm
Các loại ống thép PCCC phổ biến
Tại Việt Nam, các loại ống thép chữa cháy được sử dụng rộng rãi bao gồm:
- Ống thép đen: Được ưa chuộng nhờ giá thành hợp lý và khả năng chịu áp lực tốt. Thường dùng cho hệ thống PCCC bên trong các tòa nhà hoặc khu vực ít chịu tác động trực tiếp của môi trường ẩm ướt. Sau khi lắp đặt, bề mặt ống thường được sơn màu đỏ đặc trưng để dễ nhận diện.
- Ống thép mạ kẽm: Được phủ một lớp kẽm bên ngoài, giúp tăng cường khả năng chống gỉ sét và ăn mòn. Đây là lựa chọn phổ biến cho các hệ thống PCCC lắp đặt ngoài trời, trong môi trường ẩm ướt hoặc các khu vực đòi hỏi độ bền cao và ít bảo trì hơn.
Ngoài ra, về phương pháp chế tạo:
- Ống thép hàn: Phổ biến hơn do quy trình sản xuất đơn giản và giá thành cạnh tranh.
- Ống thép đúc: Thường được sử dụng trong các trường hợp yêu cầu khả năng chịu áp lực và nhiệt độ rất cao do không có mối hàn.
Phụ kiện PCCC thông dụng
Một hệ thống PCCC cơ bản sử dụng nhiều loại phụ kiện quan trọng:
- Phụ kiện đường ống: Dùng để kết nối, chuyển hướng, phân nhánh hoặc bịt kín hệ thống đường ống dẫn chất chữa cháy. Bao gồm co, tê, bầu giảm, măng sông, nắp bịt, côn, mặt bích, rắc co, khớp nối mềm chống rung. Chúng thường được làm từ thép (thép đen hoặc thép mạ kẽm) và có thể kết nối bằng phương pháp hàn hoặc ren.
- Van PCCC: Kiểm soát dòng chảy của chất chữa cháy trong hệ thống. Các loại phổ biến là van cổng, van bướm, van một chiều, van báo động, van góc chữa cháy, van giảm áp, van xả tràn. Van thường được làm từ gang, thép hoặc đồng, tuân thủ các tiêu chuẩn về áp lực và vật liệu chuyên dụng cho PCCC.
- Đầu phun chữa cháy: Thiết bị cuối cùng của hệ thống Sprinkler.
- Lăng phun chữa cháy: Dùng để định hướng và điều chỉnh dòng chảy của nước hoặc bọt chữa cháy từ vòi chữa cháy.
- Vòi chữa cháy: Ống dẫn mềm chịu áp lực cao, dùng để đưa chất chữa cháy từ van góc hoặc trụ nước đến đám cháy.
- Trụ nước chữa cháy: Điểm kết nối vòi và lăng phun, lấy nước trực tiếp từ mạng lưới cấp nước công cộng hoặc bể dự trữ.
- Các loại giá đỡ, kẹp ống: Dùng để cố định và đỡ hệ thống đường ống PCCC trên tường, trần hoặc cấu trúc xây dựng.
- Tủ đựng thiết bị PCCC: Dùng để chứa vòi chữa cháy, lăng phun, van góc và các thiết bị chữa cháy ban đầu khác.
- Đồng hồ đo áp, báo cháy, phụ kiện đi kèm: Đồng hồ đo áp lực nước giúp theo dõi áp suất hoạt động của hệ thống, đảm bảo hệ thống hoạt động đúng áp suất thiết kế. Các thiết bị báo cháy tích hợp có thể cung cấp tín hiệu cảnh báo sớm khi có sự cố. Cùng với đó, các phụ kiện như nút xả khí, nắp chụp, kẹp ống giúp lắp đặt dễ dàng hơn.
Tiêu chuẩn của ống thép PCCC và phụ kiện PCCC
Ống thép và phụ kiện PCCC phải tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong trường hợp hỏa hoạn.
- Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN): Một số TCVN liên quan bao gồm TCVN 5738 (Hệ thống cấp nước chữa cháy – Yêu cầu thiết kế), TCVN 6160 (Hệ thống chữa cháy bằng nước – Quy định chung), TCVN 2622 (Ống thép hàn và không hàn cho mục đích xây dựng), TCVN 3890 (Phương tiện PCCC cho nhà và công trình – Trang bị, bố trí, kiểm tra, bảo dưỡng). TCVN 2622:1995, TCVN 4513:1988, TCVN 3890:2023 cũng được áp dụng.
- Tiêu chuẩn quốc tế: Thường áp dụng cho ống thép và phụ kiện nhập khẩu, bao gồm:
- ASTM (Mỹ): ASTM A53, A135, A795, A106.
- BS (Anh): BS 1387, BS EN 10255.
- DIN (Đức).
- JIS (Nhật Bản): JIS G3452.
- NFPA (Mỹ).
- UL/FM.
Các tiêu chuẩn này quy định về vật liệu, kích thước, áp lực làm việc, phương pháp hàn nối, khả năng chống ăn mòn và các yêu cầu kỹ thuật khác, nhằm đảm bảo đường ống và phụ kiện hoạt động hiệu quả và an toàn.
Ứng dụng của ống thép PCCC
Ống thép PCCC được ứng dụng rộng rãi để dẫn nước, bọt chữa cháy hoặc khí chữa cháy từ nguồn cung cấp đến các điểm dập lửa (vòi phun, sprinkler, họng nước…). Các ứng dụng chính bao gồm:
- Hệ thống PCCC trong công trình xây dựng: Chung cư, nhà cao tầng, tòa nhà văn phòng, trung tâm thương mại, siêu thị, khách sạn.
- Hệ thống PCCC trong công trình công nghiệp: Nhà máy, xưởng sản xuất, kho bãi.
- Hệ thống PCCC tại khu vực đặc thù: Kho xăng dầu, khí hóa lỏng, công trình ngầm, sân bay.
Vì sao nên dùng ống thép trong hệ thống PCCC?
Ống thép là lựa chọn ưu tiên nhờ độ bền, khả năng chịu áp lực cao, chịu nhiệt tốt, chống ăn mòn (đối với ống mạ kẽm), kết nối chắc chắn và tuân thủ tiêu chuẩn PCCC.
Tiêu chí lựa chọn ống thép và phụ kiện PCCC chất lượng
Đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và kiểm định
- Phải tuân thủ TCVN hoặc các tiêu chuẩn quốc tế (NFPA, UL, FM).
- Có chứng nhận, tem kiểm định, CO, CQ rõ ràng.
- Tem nhãn đầy đủ: nhà sản xuất, xuất xứ, tiêu chuẩn, kích thước, độ dày, lô sản xuất.
Chất liệu và độ dày thành ống
- Thép carbon hoặc hợp kim, SCH 40/STD.
- Phụ kiện từ thép mạ kẽm, gang cầu hoặc inox.
Bề mặt và kích thước
- Bề mặt: Mạ kẽm nhúng nóng hoặc sơn epoxy.
- Kích thước DN/NPS: DN15–DN200 cho sprinkler, hydrant; DN > 200 cho ống chính.
- Độ dày (SCH): SCH20 cho áp lực thấp/trung bình, SCH40 cho áp lực cao, SCH80 cho áp lực rất cao.
Phù hợp với áp lực hệ thống
- PN10–PN25 hoặc cao hơn, tùy quy mô và chiều cao tòa nhà.
Phù hợp với phụ kiện và phương án thi công
- Kết nối: Ren, hàn, rãnh kẹp, mặt bích tương thích.
- Phương án thi công: Chọn loại kết nối phù hợp không gian, tiến độ, kinh nghiệm đội lắp đặt.
Nguồn gốc và nhà cung cấp
- Chọn thương hiệu uy tín, có CO, CQ.
- Chế độ bảo hành tốt.
Hướng dẫn sử dụng và lắp đặt phụ kiện PCCC đúng cách
Việc lắp đặt phụ kiện PCCC đúng kỹ thuật đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định, hiệu quả và an toàn khi có sự cố cháy nổ.
- Kiểm tra kích thước, áp lực trước khi lắp đặt: Đảm bảo khớp nối chính xác, tránh rò rỉ và giảm áp lực hệ thống.
- Dùng đúng loại khớp nối, mặt bích theo vị trí để tối ưu hiệu quả và chi phí lắp đặt.
- Bảo trì định kỳ: Kiểm tra mối nối, thay gioăng, đệm, phụ kiện hỏng; tần suất 6–12 tháng/lần.
Tóm lại, lựa chọn ống thép và phụ kiện PCCC chất lượng, tuân thủ tiêu chuẩn và quy trình lắp đặt, bảo trì là đầu tư quan trọng cho an toàn và hiệu quả hệ thống chữa cháy.
