Bạn có bao giờ tự hỏi: “Nếu hôm nay xảy ra cháy, mình đã chuẩn bị gì chưa?” Thực tế, rất nhiều sự cố cháy nổ nghiêm trọng bắt nguồn từ sự thiếu hiểu biết hoặc chủ quan về quy định PCCC. Việc nắm rõ luật PCCC không chỉ bảo vệ tài sản mà còn là an toàn tính mạng cho chính bạn và những người xung quanh.
Từ ngày 01/07/2025, Luật PCCC mới (Luật số 55/2024/QH15) sẽ chính thức có hiệu lực, thay thế toàn bộ các quy định cũ. Luật này mang đến nhiều điểm mới quan trọng, từ trách nhiệm cá nhân, doanh nghiệp đến những yêu cầu bắt buộc trong thiết kế, trang bị thiết bị phòng cháy.
Nếu bạn đang kinh doanh, quản lý công trình, hoặc đơn giản chỉ muốn bảo vệ an toàn cho gia đình, thì đây là bài viết cập nhật đầy đủ và chi tiết nhất về Luật PCCC mới 2025 dành cho bạn. Cùng Thép Bảo Tín – đơn vị cung cấp giải pháp PCCC uy tín – tìm hiểu ngay!
Nội dung chính
Tổng quan hệ thống pháp luật PCCC
Hệ thống pháp luật về phòng cháy, chữa cháy (PCCC) tại Việt Nam không ngừng được cập nhật để bảo vệ con người, tài sản và môi trường sống trước nguy cơ cháy, nổ. Dưới đây là các văn bản pháp lý quan trọng nhất:
- Luật PCCC mới nhất: Luật số 55/2024/QH15 Đây là văn bản pháp luật trung tâm, có hiệu lực cao nhất trong lĩnh vực PCCC, được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2024 và chính thức có hiệu lực từ 01/07/2025. Luật này sẽ thay thế toàn bộ các văn bản sau:
- Luật PCCC số 27/2001/QH10
- Luật sửa đổi bổ sung số 40/2013/QH13
- Luật số 30/2023/QH15
- Nghị quyết số 99/2019/QH14
- Các nghị định hướng dẫn thi hành Các nghị định giữ vai trò hướng dẫn chi tiết, bổ sung và cụ thể hóa quy định từ luật gốc, nổi bật gồm:
- Nghị định 136/2020/NĐ-CP: Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật PCCC.
- Nghị định 50/2024/NĐ-CP: Sửa đổi, bổ sung Nghị định 136 nhằm cập nhật theo Luật 55/2024.
- Các thông tư của Bộ Công an Đây là nguồn tài liệu kỹ thuật – nghiệp vụ quan trọng đối với các cơ sở, doanh nghiệp và lực lượng chuyên trách:
- Thông tư 149/2020/TT-BCA: Hướng dẫn chi tiết về công tác PCCC.
- Thông tư 32/2024/TT-BCA và Thông tư 55/2024/TT-BCA: Sửa đổi, cập nhật phù hợp với luật mới.
- Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật Ngoài luật và văn bản dưới luật, hệ thống TCVN và QCVN (như QCVN 06:2022/BXD) về an toàn cháy cho nhà và công trình cũng là phần bắt buộc khi thiết kế, thi công và nghiệm thu PCCC.
Những điểm mới đáng chú ý trong Luật PCCC 2024/2025
Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ số 55/2024/QH15 đánh dấu bước chuyển lớn trong tư duy quản lý và triển khai công tác PCCC tại Việt Nam. Không chỉ kế thừa các quy định cũ, luật mới còn bổ sung nhiều nội dung mang tính thực tiễn và hiện đại hơn. Dưới đây là những thay đổi nổi bật bạn cần lưu ý:
- Tách bạch rõ ràng giữa thẩm định và kiểm tra PCCC
- Khác với trước đây, quy trình thẩm định hồ sơ thiết kế PCCC (trước khi xây dựng) và kiểm tra điều kiện an toàn PCCC (sau khi hoàn thiện) được tách riêng thành hai bước độc lập. Điều này giúp phân rõ trách nhiệm và hạn chế chồng chéo thủ tục hành chính.
- Bổ sung chương riêng về cứu nạn, cứu hộ
- Luật mới lần đầu tiên dành riêng một chương để quy định chi tiết về hoạt động cứu nạn, cứu hộ – từ phạm vi trách nhiệm, lực lượng tham gia, đến quyền hạn của người chỉ huy và cách huy động phương tiện.
- Quy định cụ thể về nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh
- Một điểm mới rất thiết thực: Luật yêu cầu ngăn cách không gian ở và khu vực sản xuất, kinh doanh, bố trí lối thoát hiểm riêng và trang bị phương tiện PCCC phù hợp. Điều này nhằm hạn chế rủi ro cháy lan và thiệt hại nghiêm trọng tại các căn nhà “2 trong 1”.
- Bổ sung trách nhiệm và chế tài đối với cá nhân
- Không chỉ tổ chức, mỗi cá nhân – từ chủ hộ, người sử dụng lao động đến nhân viên – đều có trách nhiệm tuân thủ quy định PCCC. Vi phạm có thể bị xử phạt hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bồi thường thiệt hại.
- Chính sách ưu tiên, hỗ trợ người tham gia chữa cháy, cứu nạn không chuyên
- Luật mới quy định rõ chế độ chính sách, bảo hiểm, hỗ trợ tài chính cho các cá nhân tham gia chữa cháy, cứu hộ mà không thuộc lực lượng chuyên nghiệp – đặc biệt là lực lượng dân phòng.
- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và giảm thủ tục hành chính
- Luật khuyến khích triển khai ứng dụng công nghệ trong phát hiện, cảnh báo cháy; đồng thời cắt giảm một số thủ tục cấp phép nhằm tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, đơn vị thi công và vận hành.
Trách nhiệm và nghĩa vụ theo quy định PCCC
Theo Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ mới nhất (số 55/2024/QH15), trách nhiệm PCCC không chỉ là của lực lượng chuyên trách mà là nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội. Việc xác định rõ vai trò của từng chủ thể là điều kiện tiên quyết để xây dựng môi trường sống – làm việc an toàn.
Trách nhiệm của cơ quan nhà nước
- Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về công tác PCCC và cứu nạn, cứu hộ trên toàn quốc.
- Bộ Công an là cơ quan chịu trách nhiệm chính, chỉ đạo lực lượng Cảnh sát PCCC và phối hợp với các bộ, ngành – địa phương triển khai nhiệm vụ.
- Các bộ chuyên ngành (Xây dựng, Công Thương, Giao thông Vận tải…) có trách nhiệm ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm tra chuyên ngành liên quan.
Trách nhiệm của tổ chức, doanh nghiệp
- Chủ đầu tư, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm toàn diện về công tác PCCC trong phạm vi quản lý.
- Thành lập đội PCCC cơ sở hoặc chuyên ngành, tổ chức huấn luyện, diễn tập định kỳ.
- Trang bị phương tiện PCCC đầy đủ, xây dựng phương án chữa cháy và thoát nạn, kiểm tra thiết bị định kỳ.
- Đảm bảo công trình được thẩm duyệt, nghiệm thu hệ thống PCCC trước khi đưa vào hoạt động.
Trách nhiệm của hộ gia đình và cá nhân
- Mỗi cá nhân có trách nhiệm chấp hành nghiêm các quy định về an toàn PCCC trong sinh hoạt và lao động.
- Chủ hộ cần trang bị phương tiện chữa cháy tại chỗ (bình xịt, đèn exit, nội quy an toàn), sử dụng thiết bị điện – gas đúng cách.
- Người dân từ 18 tuổi trở lên, nếu đủ sức khỏe, có thể được huy động vào lực lượng dân phòng hoặc đội PCCC cơ sở khi có yêu cầu từ chính quyền.
Quy định pccc cụ thể theo từng loại công trình, cơ sở
Mỗi loại hình công trình – từ nhà ở, cửa hàng nhỏ đến nhà máy, kho hàng hay khu công nghiệp – đều có đặc điểm riêng về mức độ rủi ro cháy nổ. Vì vậy, Luật PCCC 2024 quy định cụ thể các yêu cầu phòng cháy cho từng loại hình nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong thực tiễn.
Bảng tổng hợp yêu cầu PCCC theo loại hình công trình (Ví dụ)
Ví dụ thực tiễn dễ gặp
- Hộ kinh doanh gia đình (bán tạp hóa tại tầng trệt, ở tầng trên): Bắt buộc ngăn cách tầng bán hàng với khu sinh hoạt bằng vật liệu chống cháy, bố trí lối thoát nạn riêng, và trang bị bình chữa cháy trong tầm tay.
- Nhà kho chứa hàng dễ cháy (vải, giấy, nhựa): Phải có hệ thống báo cháy tự động, đèn sự cố, lối thoát hiểm rõ ràng, nội quy PCCC treo công khai và biển báo nguy hiểm.
- Khu công nghiệp: Cần lập phương án PCCC tổng thể, xây dựng đội PCCC chuyên ngành có huấn luyện bài bản, và tổ chức diễn tập định kỳ cùng chính quyền địa phương.
Việc hiểu rõ yêu cầu riêng của từng loại hình giúp bạn lên kế hoạch trang bị và hoàn thiện hồ sơ PCCC dễ dàng hơn, đồng thời tránh rủi ro bị phạt hoặc đình chỉ hoạt động.
Hướng dẫn lập hồ sơ và thiết kế hệ thống PCCC
Việc lập hồ sơ thiết kế và thẩm duyệt hệ thống phòng cháy, chữa cháy (PCCC) là yêu cầu bắt buộc đối với hầu hết công trình dân dụng, công nghiệp, thương mại… Theo Luật PCCC 2024/2025, các bước này cần thực hiện nghiêm túc ngay từ giai đoạn thiết kế – thi công để đảm bảo được cấp phép hoạt động, nghiệm thu và phòng tránh rủi ro pháp lý – kỹ thuật về sau.
Khi nào cần lập hồ sơ PCCC?
Theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP và Nghị định 50/2024/NĐ-CP, các đối tượng sau bắt buộc phải thẩm duyệt PCCC:
- Công trình xây mới, cải tạo có nguy cơ cháy nổ (nhà xưởng, kho, chung cư, trung tâm thương mại, trường học, khách sạn…).
- Hệ thống hạ tầng kỹ thuật của khu công nghiệp, nhà máy, trung tâm logistics.
- Phương tiện vận chuyển hàng nguy hiểm về cháy nổ.
Lưu ý: Một số công trình dân dụng nhỏ (như nhà ở riêng lẻ) có thể được miễn thẩm duyệt nếu không thuộc danh mục bắt buộc. Hãy liên hệ với cơ quan PCCC địa phương để xác định chính xác yêu cầu cho trường hợp của bạn.
Hồ sơ thiết kế PCCC cần những gì?
Quy trình thẩm duyệt và nghiệm thu hệ thống PCCC
- Bước 1: Nộp hồ sơ thiết kế
- Gửi hồ sơ thiết kế đến Phòng Cảnh sát PCCC – Công an cấp tỉnh/thành phố hoặc Cục Cảnh sát PCCC & CNCH (tùy theo quy mô công trình).
- Bước 2: Cơ quan PCCC kiểm tra, đánh giá hồ sơ
- Họ sẽ xem xét hồ sơ, và có thể yêu cầu bổ sung, chỉnh sửa nếu chưa đạt yêu cầu.
- Bước 3: Cấp Văn bản thẩm duyệt thiết kế PCCC
- Nếu hồ sơ đạt yêu cầu, bạn sẽ nhận được Văn bản thẩm duyệt thiết kế PCCC.
- Bước 4: Đề nghị nghiệm thu hệ thống PCCC
- Sau khi thi công hoàn tất hệ thống PCCC theo đúng thiết kế đã thẩm duyệt, đơn vị cần đề nghị nghiệm thu.
- Bước 5: Cấp văn bản chấp thuận nghiệm thu
- Nếu kết quả kiểm tra tại hiện trường đạt yêu cầu, bạn sẽ được cấp Văn bản chấp thuận nghiệm thu PCCC.
Thời gian xử lý dự kiến:
- Thẩm duyệt hồ sơ: Khoảng 15–20 ngày làm việc.
- Nghiệm thu: Khoảng 10–15 ngày làm việc (kể từ khi tiếp nhận đầy đủ hồ sơ).
Lưu ý quan trọng khi thiết kế hệ thống PCCC
- Tuân thủ tiêu chuẩn: Phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về PCCC (đặc biệt là QCVN 06:2022/BXD đối với công trình xây dựng).
- Thiết bị đạt chuẩn: Thiết bị sử dụng phải có chứng nhận kiểm định PCCC hợp lệ và nguồn gốc rõ ràng.
- Ưu tiên hệ thống tự động: Lắp đặt hệ thống báo cháy tự động, chữa cháy vách tường, bình chữa cháy tại chỗ, đèn exit ở những vị trí dễ thấy và dễ tiếp cận.
- Hợp tác chuyên gia: Cần phối hợp với đơn vị có chứng chỉ hành nghề PCCC khi lập hồ sơ và triển khai thiết kế để đảm bảo đúng quy định pháp luật và an toàn kỹ thuật.
Xử lý vi phạm quy định pccc và mức phạt theo luật mới
Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy không chỉ tiềm ẩn nguy cơ thiệt hại về người và tài sản, mà còn dẫn đến những chế tài xử phạt rất nghiêm khắc. Theo Luật số 55/2024/QH15 và Nghị định 144/2021/NĐ-CP, các hành vi vi phạm sẽ bị xử lý hành chính, hình sự hoặc thậm chí đình chỉ hoạt động nếu mức độ nghiêm trọng.
Các hành vi vi phạm quy định PCCC phổ biến
Dưới đây là các lỗi thường gặp trong quá trình xây dựng, vận hành hoặc sinh hoạt:
- Không trang bị hoặc trang bị không đầy đủ phương tiện PCCC theo quy định.
- Không tổ chức huấn luyện, diễn tập PCCC định kỳ.
- Cản trở hoạt động kiểm tra, thanh tra PCCC.
- Không thẩm duyệt thiết kế hoặc nghiệm thu PCCC trước khi đưa công trình vào hoạt động.
- Để vật liệu dễ cháy gần nguồn nhiệt, lối thoát hiểm bị chắn.
- Sử dụng thiết bị điện không an toàn, vi phạm quy định về hàn cắt kim loại.
- Không khắc phục các vi phạm PCCC đã được cơ quan chức năng yêu cầu.
Mức xử phạt hành chính theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP (tham khảo)
Lưu ý: Mức phạt cụ thể có thể thay đổi tùy thuộc vào Nghị định hướng dẫn mới nhất và mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.
Các chế tài khác
- Tạm đình chỉ hoạt động: Áp dụng nếu công trình không đáp ứng điều kiện an toàn cháy nổ, tiềm ẩn nguy cơ cao.
- Đình chỉ vĩnh viễn: Nếu vi phạm nhiều lần, không khắc phục sau thời gian quy định, hoặc gây hậu quả nghiêm trọng.
- Truy cứu hình sự: Đối với các hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, thiệt hại về người hoặc tài sản lớn (ví dụ: gây chết người do vi phạm quy định PCCC).
- Bồi thường thiệt hại: Cá nhân, tổ chức gây cháy phải bồi thường toàn bộ chi phí thiệt hại và khắc phục hậu quả.
Vì vậy, chủ động tuân thủ quy định PCCC không chỉ giúp bạn tránh rủi ro pháp lý mà còn là cách thể hiện trách nhiệm với cộng đồng, nhân viên và tài sản của chính mình.
Gợi ý giải pháp tuân thủ và triển khai quy định pccc tại doanh nghiệp
Việc tuân thủ quy định phòng cháy, chữa cháy không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là một yếu tố sống còn trong quản trị rủi ro doanh nghiệp. Dưới đây là các giải pháp cụ thể mà doanh nghiệp có thể áp dụng để đáp ứng đúng – đủ – hiệu quả các yêu cầu theo Luật PCCC 55/2024/QH15:
Kiểm tra và hoàn thiện hồ sơ pháp lý PCCC
- Thẩm duyệt và nghiệm thu hệ thống PCCC theo quy định với công trình mới, nhà xưởng, kho, nhà máy…
- Bổ sung hồ sơ, giấy tờ còn thiếu: bản vẽ thiết kế PCCC, biên bản kiểm định thiết bị, phương án chữa cháy, nội quy an toàn…
Gợi ý: Hợp tác với đơn vị có chứng chỉ năng lực thiết kế – thi công PCCC để tránh rắc rối pháp lý về sau.
Trang bị đầy đủ thiết bị PCCC đạt chuẩn
| Thiết bị cần có | Vị trí đề xuất |
|---|---|
| Bình chữa cháy xách tay (CO₂, bột) | Gần khu vực dễ cháy, lối thoát hiểm |
| Hệ thống báo cháy tự động | Văn phòng, kho hàng, tầng hầm, phòng máy |
| Đèn exit, đèn sự cố | Tại cửa thoát hiểm, hành lang, thang bộ |
| Vòi chữa cháy vách tường | Trong nhà xưởng, tầng kỹ thuật, kho lớn |
| Nội quy, sơ đồ PCCC | Treo tại vị trí dễ quan sát: lối ra vào, bảng tin |
Tất cả thiết bị cần có tem kiểm định, còn hạn sử dụng, và lắp đặt đúng hướng dẫn kỹ thuật.
Thành lập và huấn luyện đội PCCC cơ sở
- Căn cứ theo quy mô, ngành nghề để thành lập đội PCCC cơ sở hoặc đội PCCC chuyên ngành.
- Phân công người phụ trách PCCC theo ca/kíp hoặc khu vực.
- Tổ chức huấn luyện nghiệp vụ định kỳ, diễn tập ít nhất 1–2 lần/năm.
- Ghi nhật ký kiểm tra – bảo dưỡng thiết bị PCCC thường xuyên.
Lưu ý: Mọi đơn vị từ 10 người lao động trở lên đều nên có đội PCCC cơ sở được đào tạo bài bản.
Chủ động phối hợp với cơ quan chức năng
- Mời Phòng Cảnh sát PCCC kiểm tra định kỳ để kịp thời khắc phục thiếu sót.
- Tham gia các lớp tập huấn cộng đồng hoặc hội thảo chuyên đề.
- Nộp hồ sơ đúng thời hạn khi có yêu cầu thẩm duyệt, cải tạo hoặc chuyển đổi công năng sử dụng công trình.
Lời kết
Phòng cháy, chữa cháy không phải là việc của riêng ai – mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Việc tuân thủ đầy đủ quy định PCCC theo Luật số 55/2024/QH15 không chỉ giúp bạn tránh rủi ro pháp lý, mà còn tạo nền tảng vận hành bền vững cho gia đình, doanh nghiệp và công trình.
Đừng chờ đến khi sự cố xảy ra mới bắt đầu lo lắng về phòng cháy, chữa cháy. Thay vào đó, hãy hành động ngay hôm nay bằng những bước cụ thể:
- Kiểm tra lại hệ thống thiết bị PCCC tại nơi ở và nơi làm việc
- Trang bị đầy đủ bình chữa cháy, đèn exit, lăng vòi, van PCCC… đạt tiêu chuẩn TCVN
- Rà soát thời hạn kiểm định, bảo trì và thay thế thiết bị hư hỏng kịp thời
Thép Bảo Tín – Nhà cung cấp thiết bị PCCC chính hãng, uy tín tại TP.HCM
Chúng tôi chuyên phân phối:
- Bình chữa cháy CO₂, ABC, xe đẩy
- Đèn thoát hiểm, đèn sự cố
- Van chữa cháy, lăng vòi, khớp nối, mặt bích PCCC
- Phụ kiện đường ống đồng, ren, inox cho hệ thống chữa cháy
- Chuông báo cháy, đế đầu báo cháy, thiết bị cơ bản của hệ thống báo cháy
Cam kết:
- Sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, chứng nhận kiểm định đầy đủ
- Tư vấn chọn thiết bị đúng công năng, đúng tiêu chuẩn PCCC
- Giao hàng toàn quốc – hỗ trợ đơn hàng số lượng lớn, định giá theo dự án
Thông tin liên hệ:
- Hotline: 0932 059 176
- Website: https://thepbaotin.com
- Địa chỉ: 551/156 Lê Văn Khương, Phường Tân Thới Hiệp, TP.HCM
Bạn cần bảng giá thiết bị PCCC mới nhất?
Nhắn tin hoặc gọi ngay cho Thép Bảo Tín – chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ!
