Van cầu

Van cầu là gì?

Van cầu (Globe Valve) là van có phần thân hình bầu tròn gần giống quả cầu. Van này sử dụng để đóng, mở hoặc điều tiết lưu lượng dòng chảy trong hệ thống đường ống 

Khác với van bi hay van cổng vốn chỉ đóng/mở hoàn toàn, van cầu cho phép điều chỉnh lưu lượng theo nhiều mức, nhờ đĩa van di chuyển vuông góc với dòng chảy để ép sát hoặc tách khỏi bề mặt làm kín.

Nhờ đặc điểm này, van cầu trở thành lựa chọn hàng đầu trong các hệ thống cần điều tiết chính xác như hơi nóng, khí nén, nước, dầu hoặc hóa chất.

Cấu tạo van cầu

Một chiếc van cầu tiêu chuẩn bao gồm các bộ phận chính:

• Thân van: Được chế tạo bằng gang, thép, inox, đồng hoặc nhựa tùy theo môi trường sử dụng.
• Nắp van: Che chắn và bảo vệ phần chuyển động bên trong, gắn với thân bằng bulông.
• Trục van: Truyền chuyển động từ tay quay hoặc bộ truyền động đến đĩa van.
• Đĩa van: Là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với lưu chất, có nhiệm vụ đóng/mở và điều tiết.
• Gioăng làm kín: Đảm bảo không rò rỉ lưu chất khi vận hành.
• Tay quay hoặc bộ truyền động: Có thể điều khiển bằng tay, bằng điện hoặc bằng khí nén.

Nguyên lý hoạt động của van cầu

Van cầu hoạt động bằng cách điều chỉnh vị trí của đĩa van so với đế van bên trong thân van.

• Khi đóng van: Bạn xoay tay quay theo chiều kim đồng hồ. Lực xoay này truyền tới trục van, khiến nó di chuyển xuống dưới. Trục van sẽ đẩy đĩa van ép chặt vào đế van, bịt kín hoàn toàn lỗ thông dòng chảy.
• Khi mở van: Bạn xoay tay quay ngược chiều kim đồng hồ. Trục van sẽ di chuyển lên trên, kéo đĩa van ra khỏi đế van. Dòng chảy sẽ được mở.

Thông số kỹ thuật cơ bản của van cầu

• Kích cỡ: DN15 – DN1000
• Chất liệu thân: Gang, thép, inox, đồng, nhựa
• Chất liệu trục: Thép không gỉ
• Chất liệu đĩa: Thép không gỉ
• Áp lực làm việc: PN10, PN16, PN25, PN40
• Nhiệt độ làm việc: – 5 độ C ~ 400 độ C
• Kết nối: Mặt bích, nối ren
• Tiêu chuẩn: DIN, BS ,JIS, ANSI
• Sử dụng: Nước, dầu, khí, gas, hơi, hóa chất
• Xuất xứ: Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật bản, Đức, Ý,

Phân loại van cầu phổ biến hiện nay

Phân loại theo vật liệu

• Van cầu gang: Giá thành hợp lý, dùng trong nước sạch, hệ thống PCCC, hơi nóng áp lực vừa.
• Van cầu đồng: Kích thước nhỏ gọn, thường dùng trong dân dụng, hệ thống nước, khí nén.
• Van cầu inox: Chống ăn mòn, chịu nhiệt tốt, phù hợp môi trường hóa chất, thực phẩm, dược phẩm. Trong đó, van cầu inox 304 là loại phổ biến nhất nhờ tính đa dụng và độ bền cao.
• Van cầu nhựa / van cầu PVC: Chịu ăn mòn tốt, nhẹ, thường dùng trong các hệ thống xử lý nước thải, dung dịch axit/kiềm nồng độ thấp.

Phân loại theo kết cấu thân van

• Van cầu dạng thẳng (van cầu chữ ngã): Dòng chảy đi vào và ra theo phương ngang. Bên trong thân van, dòng chảy đổi hướng hai lần tạo hình chữ Z.
• Van cầu dạng góc (hay van góc, van chữ R): Thân van thiết kế chữ L, cửa vào và ra tạo góc 90°. Thường được lắp ở góc đường ống, vừa điều tiết lưu lượng vừa thay thế một cút nối.
• Van cầu dạng chữ Y: Thân van thiết kế nghiêng 45° so với đường ống, giúp dòng chảy ít bị đổi hướng. Nó thường được dùng cho hệ thống áp suất và nhiệt độ lớn.

Phân loại theo phương thức điều khiển

• Van cầu điều khiển bằng khí nén: Tích hợp bộ truyền động khí nén, tự động hóa quá trình đóng mở, an toàn trong môi trường dễ cháy nổ.
• Van cầu điều khiển bằng điện: Sử dụng motor điện để vận hành, phù hợp với hệ thống cần tích hợp vào điều khiển trung tâm, độ chính xác cao.
• Van cầu tay quay: Truyền thống, điều khiển thủ công, giá thành rẻ hơn.

Phân loại theo kiểu kết nối

Van cầu mặt bích: Phổ biến nhất trong hệ thống công nghiệp, dễ lắp đặt, tháo rời và bảo trì.

Van cầu nối ren: Thường áp dụng cho kích thước nhỏ (DN15 – DN50).

Ứng dụng thực tế của van cầu

Van cầu được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nhờ khả năng điều tiết tốt và tính đa dụng:

• Ngành nước: Lắp đặt trong hệ thống cấp thoát nước đô thị, tòa nhà, nhà máy xử lý nước để điều tiết lưu lượng.
• Ngành hơi nóng và nhiệt điện: Sử dụng trong lò hơi, nhà máy nhiệt điện, xưởng dệt, nhuộm, giấy để kiểm soát hơi nóng áp suất cao.
• Ngành dầu khí và hóa chất: Điều tiết dòng chất lỏng, khí hoặc hơi có tính độc hại, dễ cháy nổ.
• Ngành thực phẩm và dược phẩm: Đảm bảo an toàn và độ chính xác trong dây chuyền sản xuất, đặc biệt ở môi trường đòi hỏi độ sạch cao.
• PCCC và HVAC: Dùng trong hệ thống PCCC, điều hòa không khí và các đường ống kỹ thuật của tòa nhà.

Cách lắp đặt van cầu đúng kỹ thuật

Chuẩn bị trước khi lắp đặt

• Kiểm tra van: Đảm bảo đúng kích thước (DN), vật liệu, áp suất làm việc theo yêu cầu hệ thống.
• Làm sạch đường ống: Loại bỏ rỉ sét, cặn bẩn, dị vật để tránh ảnh hưởng đến độ kín của van.
• Xác định vị trí lắp: Chọn vị trí dễ thao tác và bảo trì, lưu ý hướng mũi tên trên thân van trùng với chiều dòng chảy.

Các bước lắp đặt

• Bước 1: Đặt van đúng vị trí cần lắp, căn chỉnh mặt bích (hoặc ren/hàn) trùng khớp với đường ống.
• Bước 2: Với van mặt bích, lắp gioăng làm kín vào giữa, sau đó siết bulông theo hình chữ thập để lực ép đều, tránh rò rỉ.
• Bước 3: Với van nối ren, quấn băng tan hoặc sử dụng keo làm kín, siết ren vừa phải để không làm hỏng ren.
• Bước 4: Với van hàn, thực hiện hàn kín chắc chắn, đảm bảo đúng tiêu chuẩn an toàn.
• Bước 5: Kiểm tra lần cuối toàn bộ các mối nối trước khi đưa vào sử dụng.

Lưu ý khi vận hành van cầu

• Không vận hành van quá nhanh, tránh gây sốc áp trong hệ thống.
• Không để van ở trạng thái “nửa đóng nửa mở” trong thời gian dài, vì sẽ làm mòn bề mặt đĩa van.
• Tuân thủ áp suất và nhiệt độ tối đa theo khuyến nghị của nhà sản xuất.
• Với van cầu điều khiển khí nén hoặc điện, cần đảm bảo nguồn cấp (khí, điện) ổn định và đúng thông số.

Các bảo trì van cầu

Kiểm tra định kỳ

• Quan sát bề mặt thân van, mặt bích/ren để phát hiện rò rỉ.
• Kiểm tra độ kín khi van ở trạng thái đóng hoàn toàn.
• Đối với van cầu hơi nóng, thường xuyên kiểm tra khả năng chịu nhiệt, tránh nứt vỡ.

Vệ sinh

• Làm sạch bụi bẩn, cặn bám bên ngoài thân van.
• Tháo đĩa van và gioăng để vệ sinh khi có dấu hiệu tắc nghẽn hoặc đóng mở không trơn tru.
• Với van cầu nhựa hoặc inox, tránh sử dụng hóa chất tẩy rửa quá mạnh gây ăn mòn.

Bôi trơn

• Định kỳ tra mỡ bôi trơn vào trục van để giảm ma sát, ngăn kẹt cứng.
• Sử dụng loại mỡ bôi trơn phù hợp với môi trường (chống nước, chịu nhiệt).

Thay thế linh kiện hao mòn

• Thay gioăng làm kín nếu bị chai, mòn hoặc nứt.
• Thay đĩa van khi bề mặt tiếp xúc bị xước hoặc không còn kín khít.
• Với van cầu điều khiển khí nén/điện, kiểm tra và thay thế bộ truyền động khi hiệu suất giảm.

Mua van cầu ở đâu chất lượng, giá tốt?

Khi chọn mua van cầu, yếu tố quan trọng nhất là chất lượng sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và hỗ trợ tận tình. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều nhà cung cấp, tuy nhiên không phải đơn vị nào cũng đảm bảo hàng chính hãng, đầy đủ chứng chỉ chất lượng và bảo hành.

Thép Bảo Tín là một trong những đơn vị phân phối van công nghiệp và thiết bị đường ống uy tín tại Việt Nam, với hơn 13 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thép và phụ kiện. Ngoài hàng chủ lực là các loại ống thép, phụ kiện đường ống thì công ty cũng cung cấp đa dạng các loại van công nghiệp, bao gồm cả van cầu.

Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào về van cầu hay cần tư vấn về ống thép, phụ kiện thì đừng ngại liên hệ ngay với Thép Bảo Tín: