Trong các hệ thống dẫn hơi nóng hoặc chịu áp lực cao, việc lựa chọn đúng loại van không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất vận hành. Mà nó còn quyết định đến độ an toàn, tuổi thọ thiết bị và chi phí vận hành lâu dài.
Van bi và van cầu là hai loại van phổ biến thường được sử dụng trong môi trường này. Tuy nhiên chúng có đặc điểm kỹ thuật, khả năng chịu nhiệt, điều tiết và độ bền khác nhau. Nếu lựa chọn sai loại van, bạn có thể gặp phải các sự cố nghiêm trọng. Ví dụ như: rò rỉ hơi, giảm hiệu suất truyền nhiệt, hoặc thậm chí là nổ hệ thống do không chịu được áp suất.
Do đó, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa van bi và van cầu, cũng như biết được khi nào nên sử dụng loại nào, là yếu tố then chốt để vận hành hệ thống hiệu quả. Nhờ vậy, đảm bảo an toàn và tiết kiệm chi phí bảo trì.
Nội dung chính
So sánh van bi và van cầu
Điểm giống nhau
Mặc dù có thiết kế và chức năng khác nhau, van bi và van cầu có những điểm chung như sau:
- Đều là thiết bị dùng để điều khiển dòng chảy trong hệ thống ống dẫn.
- Có nhiều loại chất liệu sản xuất như: inox, gang, đồng, thép…
- Được ứng dụng rộng rãi trong hệ thống nước, khí, hơi, hóa chất và dầu nóng.
- Có thể vận hành bằng tay hoặc bộ điều khiển điện/khí nén.
- Đều có phiên bản chịu được áp suất và nhiệt độ cao, thích hợp cho hệ thống công nghiệp.
Hiểu rõ cấu tạo và nguyên lý hoạt động của từng loại van là nền tảng quan trọng giúp bạn so sánh van bi và van cầu chính xác trước khi đưa ra lựa chọn phù hợp cho hệ thống hơi nóng hoặc áp lực cao.
👉👉 Xem một vài dòng van bi và van cầu đang được bán tại Thép Bảo Tín:
Điểm khác biệt theo từng tiêu chí kỹ thuật
| Tiêu chí | Van Bi | Van Cầu |
| Khả năng chịu áp lực và nhiệt độ cao | Chịu được áp suất và nhiệt tốt nhưng dễ xì hơi ở môi trường hơi bão hòa, đặc biệt nếu ron bị biến dạng | Chịu áp lực cao (10–40 bar) và nhiệt độ tới 400°C nhờ đĩa ép trực tiếp lên bề mặt làm kín |
| Mức độ điều tiết lưu lượng | Đóng/mở nhanh, không phù hợp cho điều tiết liên tục; dễ mòn gioăng | Điều tiết lưu lượng chính xác theo từng mức độ nhờ đóng/mở tuyến tính |
| Tốc độ đóng/mở dòng chảy | Nhanh – chỉ cần 1/4 vòng xoay | Chậm – cần xoay nhiều vòng để nâng/hạ đĩa |
| Độ kín và độ bền | Độ kín rất cao khi đóng hoàn toàn; ít rò rỉ | Độ kín tốt, nhưng dễ mòn mặt tiếp xúc nếu điều tiết liên tục |
| Chi phí đầu tư và bảo trì | Giá thành thấp, lắp đặt đơn giản, ít bảo trì | Giá cao hơn, bảo trì nhiều hơn do kết cấu phức tạp |
| Khả năng phù hợp với hệ thống hơi nóng, khí nén, dầu nóng | Phù hợp với khí nén, chất lỏng sạch, hệ thống đóng/mở nhanh. | Phù hợp cho hơi nước, khí nén áp cao, dầu nhiệt độ cao, hệ thống cần điều tiết chính xác. |
Tác hại khi chọn sai loại van
Việc lựa chọn không đúng loại van cho hệ thống hơi nóng hoặc áp suất cao có thể dẫn đến nhiều hệ lụy:
- Chọn van bi thay vì van cầu trong hệ thống hơi: Sau thời gian ngắn sử dụng, gioăng bị biến dạng do nhiệt, gây xì hơi – ảnh hưởng đến hiệu suất, mất an toàn.
- Dùng van cầu thay van bi cho hệ thống cần đóng/mở nhanh: Gây thao tác chậm, không đáp ứng yêu cầu phản ứng nhanh, dễ gây áp lực dư hoặc sốc áp cục bộ.
- Chọn van không phù hợp với mục đích điều tiết: Dẫn đến rò rỉ, tắc nghẽn, hoặc giảm tuổi thọ đường ống.
👉👉 Tham khảo thêm:Sự khác biệt của van bi inox và van bi nhựa
Khi nào nên chọn van bi, khi nào nên chọn van cầu?
Trường hợp nên dùng van bi cho hệ thống hơi/ áp lực cao
Van bi vẫn có thể được sử dụng hiệu quả trong một số hệ thống áp lực cao, với điều kiện không yêu cầu điều tiết lưu lượng và nhiệt độ ở mức trung bình. Cụ thể:
- Hệ thống khí nén áp lực cao, nhưng không chứa hơi nóng hoặc môi chất ăn mòn.
- Ứng dụng đóng/mở nhanh, cần thao tác dứt khoát như đường ống phân phối khí hoặc nước làm mát.
- Hệ thống chất lỏng không gây giãn nở nhiệt lớn như nước sạch, dầu thủy lực.
- Không gian lắp đặt hạn chế, cần thiết bị nhỏ gọn, thao tác nhanh.
Gợi ý: Chọn van bi chất liệu inox hoặc thép không gỉ, ron chịu nhiệt cao (PTFE, RPTFE, graphite) để tăng độ bền và giảm nguy cơ xì hơi.
Trường hợp nên dùng van cầu cho hệ thống hơi/ áp lực cao
Van cầu có khả năng điều tiết lưu lượng chính xác và chịu nhiệt vượt trội. Dưới đây là những tình huống cụ thể mà bạn nên ưu tiên sử dụng van cầu:
- Hệ thống hơi nóng, nồi hơi: Van cầu chịu được áp lực cao (lên đến 40 bar) và nhiệt độ lên tới 400°C. Nó hoạt động ổn định trong môi trường có độ giãn nở nhiệt liên tục.
- Đường ống dẫn hơi bão hòa hoặc khí áp suất cao: Cho phép điều chỉnh dòng chảy từ từ, hạn chế sốc áp và đảm bảo an toàn cho đường ống và thiết bị nối sau.
- Hệ thống gia nhiệt bằng dầu hoặc hơi nước: Van cầu giúp kiểm soát lưu lượng nhiệt chính xác theo từng chu kỳ hoạt động, đảm bảo hiệu suất truyền nhiệt ổn định.
- Các ứng dụng công nghiệp yêu cầu điều tiết chặt chẽ: Như sản xuất thực phẩm, dược phẩm, hóa chất, nơi lưu lượng và áp suất phải được điều chỉnh theo từng giai đoạn.
- Hệ thống vận hành liên tục với tần suất cao: Van cầu bền bỉ, không bị biến dạng khi vận hành lâu dài dưới điều kiện nhiệt – áp khắc nghiệt.
Nếu hệ thống của bạn ưu tiên độ chính xác, độ bền và khả năng chịu áp suất, nhiệt độ cao, thì van cầu là sự lựa chọn an toàn và hiệu quả vượt trội so với van bi.
Kết luận
Việc lựa chọn đúng loại van – van bi hay van cầu – đóng vai trò quyết định đến hiệu suất, độ an toàn và tuổi thọ của toàn bộ hệ thống hơi nóng hoặc áp lực cao. Nếu bạn cần đóng/mở nhanh, không yêu cầu điều tiết, van bi là lựa chọn tối ưu về chi phí và thao tác. Ngược lại, nếu hệ thống cần kiểm soát lưu lượng chính xác, vận hành ổn định trong môi trường khắc nghiệt, van cầu sẽ đảm bảo độ bền và hiệu quả lâu dài.
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ cách so sánh và lựa chọn loại van phù hợp cho từng tình huống cụ thể. Nếu bạn cần tư vấn kỹ thuật, lựa chọn chủng loại hoặc báo giá các loại van công nghiệp đừng ngần ngại liên hệ Thép Bảo Tín nhé. Hotline: 0932 059 176.
