Van an toàn PCCC là thiết bị quan trọng trong các hệ thống chữa cháy áp lực như bơm tăng áp, bình tích áp, sprinkler hay trụ chữa cháy. Nó giúp xả áp kịp thời khi áp suất trong đường ống vượt ngưỡng cho phép. Qua đó bảo vệ toàn bộ thiết bị như bơm, ống dẫn, vòi chữa cháy khỏi hư hỏng do quá tải áp lực.
Trong bài viết này, Thép Bảo Tín sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về van an toàn trong hệ thống PCCC. Từ vai trò thực tế, cấu tạo, nguyên lý hoạt động cho đến cách lựa chọn và lắp đặt đúng kỹ thuật theo tiêu chuẩn an toàn. Nếu bạn đang có nhu cầu lắp đặt loại van này thì đừng bỏ qua những thông tin dưới đây nhé!
Nội dung chính
Van an toàn PCCC là gì?
Van an toàn PCCC là thiết bị chuyên dụng trong hệ thống PCCC. Nó có nhiệm vụ xả áp tự động khi áp suất trong đường ống vượt quá ngưỡng cho phép. Khi có sự cố hoặc dao động áp lực bất thường, van sẽ mở ra để giải phóng áp suất dư thừa. Nhờ vậy, giúp bảo vệ hệ thống khỏi nguy cơ nứt ống, hỏng thiết bị hoặc thậm chí cháy nổ.
Loại van này thường được lắp ở các vị trí quan trọng như đường ống sau bơm tăng áp, bình tích áp, cụm sprinkler tự động, trụ chữa cháy và vòi chữa cháy vách tường. So với các loại van an toàn dùng cho máy bơm dân dụng, bình nóng lạnh hay hệ thống nước sinh hoạt, van an toàn PCCC có những đặc điểm nổi bật hơn:
- Thiết kế chịu áp lực cao, phản ứng nhanh và ổn định trong các tình huống khẩn cấp.
- Vật liệu cấu tạo thường là đồng thau, inox hoặc gang phủ epoxy. Chúng có khả năng chống ăn mòn, chịu nhiệt và áp lực lớn, phù hợp với môi trường vận hành khắc nghiệt của hệ thống chữa cháy.
- Một số loại còn tích hợp thêm tay giật để thử van thủ công trong quá trình kiểm tra định kỳ.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của van an toàn PCCC
Cấu tạo cơ bản
Van an toàn PCCC có cấu tạo đơn giản nhưng tối ưu cho môi trường áp lực cao. Gồm các bộ phận chính tương tự với van an toàn thông thường:
- Thân van: chứa toàn bộ cơ cấu bên trong, thường làm từ gang, inox hoặc đồng.
- Lò xo chịu lực: tạo lực giữ đĩa van ở trạng thái đóng, có thể điều chỉnh được.
- Đĩa van: bộ phận ngăn dòng chảy, sẽ bật mở khi áp suất vượt ngưỡng.
- Ốc chỉnh áp suất: dùng để điều chỉnh lực nén lò xo, từ đó xác định mức áp suất mở van.
- Cửa xả: nơi môi chất thoát ra khi van mở, giúp giảm áp tức thì cho hệ thống.
Nguyên lý hoạt động
Van luôn đóng khi hệ thống hoạt động bình thường. Khi áp suất vượt ngưỡng cài đặt, lực từ dòng nước hoặc khí sẽ thắng lực lò xo, làm đĩa van bật lên và xả áp qua cửa xả. Khi áp suất đã giảm về mức an toàn, lò xo sẽ đẩy đĩa van trở lại vị trí ban đầu, tự động đóng lại mà không cần can thiệp bằng tay.
🔥🔥 Xem ngay một vài loại van an toàn được bán tại Thép Bảo Tín
Van an toàn (Safe Valve) ROBO với quy cách đa dạng từ DN50 - DN300 sẽ giúp đảm bảo hệ thống của bạn hoạt động ổn định. Đảm bảo an toàn và tuổi thọ dài.
Xem chi tiếtVị trí lắp đặt van an toàn trong hệ thống PCCC
Tùy vào thiết kế hệ thống và áp suất làm việc, van an toàn PCCC sẽ được lắp tại các điểm có nguy cơ quá áp cao để đảm bảo an toàn tổng thể. Dưới đây là những vị trí phổ biến:
- Trên hệ thống bơm chữa cháy: Van an toàn thường được lắp sau bơm chính hoặc bơm bù áp – ngay trên đường ống xả. Mục đích là bảo vệ máy bơm khỏi quá tải áp suất, đặc biệt khi hệ thống đóng kín hoặc xảy ra lỗi van ở đầu ra.
- Trên bình tích áp: Với các hệ thống có bình tích áp thủy lực, van an toàn được lắp trực tiếp trên bình hoặc gần cổng ra. Nó giúp xả áp khi nước trong bình giãn nở, ngăn chặn nguy cơ vỡ bình hoặc rò rỉ do áp suất tăng đột ngột.
- Trên hệ thống sprinkler tự động: Van được bố trí trên đường ống chính hoặc các nhánh cấp nước cho đầu phun sprinkler. Tác dụng là ngăn áp lực trong ống vượt ngưỡng an toàn, tránh làm nổ ống hoặc ảnh hưởng đến độ chính xác khi đầu phun kích hoạt.
- Trên các cụm van chữa cháy – van trụ – vòi vách tường: Ở các cụm van cấp nước như van trụ ngoài trời, hộp vòi chữa cháy trong nhà. Nó giúp bảo vệ đường ống và van khỏi áp lực bất thường trong quá trình vận hành, kiểm tra hoặc thử áp lực theo định kỳ.
Hướng dẫn lựa chọn van an toàn PCCC phù hợp
Việc chọn đúng van an toàn PCCC không chỉ giúp hệ thống hoạt động hiệu quả, mà còn đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn trong thi công và vận hành. Dưới đây là 4 tiêu chí quan trọng cần cân nhắc khi lựa chọn:
Theo áp suất làm việc
Mỗi hệ thống PCCC được thiết kế với mức áp suất riêng. Vì vậy van an toàn cần được chọn theo đúng ngưỡng áp suất hoạt động:
- Hệ thống phổ thông thường sử dụng van an toàn 7 bar hoặc 10 bar.
- Những hệ thống đặc biệt (như chữa cháy bằng khí nén hoặc có bơm công suất lớn) có thể cần van áp cao hơn 12 bar, 16 bar hoặc tùy thiết kế cụ thể.
Lưu ý: Luôn chọn van có mức áp suất mở thấp hơn hoặc bằng với áp suất thiết kế tối đa của hệ thống.
Theo môi chất
Van an toàn trong PCCC không chỉ dùng cho nước mà còn cho các môi chất khác như:
- Nước sạch: Sử dụng phổ biến nhất trong hệ thống sprinkler, trụ nước
- Dung dịch foam (bọt chữa cháy): Yêu cầu vật liệu chống ăn mòn và ít gây tắc nghẽn
- Khí chữa cháy (CO₂, N₂, FM-200): Cần van thiết kế kín, nhạy, thường dùng trong hệ thống khí sạch, kho lưu trữ, trung tâm dữ liệu
Chọn van phù hợp với loại môi chất giúp đảm bảo độ bền, độ kín và hiệu quả xả áp.
Theo vật liệu
Tùy theo môi trường lắp đặt và loại hệ thống, bạn nên cân nhắc vật liệu van phù hợp:
- Inox 304/316: chống ăn mòn tốt, phù hợp cho hệ thống nước sạch, môi trường khắc nghiệt hoặc ngoài trời.
- Gang phủ epoxy: thường dùng trong hệ thống chữa cháy phổ thông, giá thành hợp lý, bền với thời tiết.
- Đồng thau: phù hợp với các van kích thước nhỏ, có độ bền cao và khả năng chịu áp ổn định, chống oxy hóa tốt.
Theo kiểu kết nối
Tùy vào đường ống và không gian lắp đặt, bạn có thể chọn:
- Kết nối ren (trong/ ngoài): dùng cho các đường ống nhỏ, dễ thi công và bảo trì.
- Kết nối mặt bích: phù hợp với đường ống lớn, áp suất cao; nên chọn theo tiêu chuẩn BS, JIS hoặc ANSI tùy yêu cầu thiết kế.
Lưu ý: Đảm bảo tiêu chuẩn kết nối của van tương thích với hệ thống đường ống hiện tại để tránh phải thay đổi cấu trúc.
Một số lưu ý khi lắp đặt và bảo trì van an toàn PCCC
Để van an toàn PCCC phát huy tối đa hiệu quả trong hệ thống chữa cháy, bạn cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng trong quá trình lắp đặt và bảo trì. Dưới đây là những điểm cần đặc biệt lưu ý:
Không lắp ngược chiều dòng chảy
Trên thân van luôn có mũi tên chỉ hướng dòng chảy. Nếu lắp sai chiều, van sẽ không thể mở ra khi cần xả áp, làm mất tác dụng bảo vệ và có thể gây hỏng thiết bị.
✅ Tham khảo thêm: Cách lắp đặt van an toàn lò hơi
Không bịt đầu xả
Đầu xả của van an toàn phải được để thông thoáng hoặc nối ra vị trí xả an toàn. Tuyệt đối không bịt kín hoặc gắn van chặn vào đầu xả. Vì điều này sẽ khiến áp suất không thể thoát ra khi cần thiết, gây nguy hiểm cho cả hệ thống.
Lắp tại nơi dễ kiểm tra và thay thế
Van nên được lắp ở vị trí dễ quan sát và thao tác, tránh các vị trí khuất, cao hoặc khó tiếp cận. Việc này giúp bạn dễ dàng kiểm tra, thử xả hoặc thay thế khi cần mà không ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.
Kiểm tra định kỳ 6 – 12 tháng/ lần
Van an toàn cần được kiểm tra thường xuyên, tối thiểu mỗi 6–12 tháng, tùy theo tần suất sử dụng và môi trường làm việc. Kiểm tra bao gồm:
- Tình trạng bên ngoài van (rò rỉ, gỉ sét, nứt vỡ)
- Áp suất cài đặt có còn chính xác không
- Khả năng đóng/mở nhanh, nhạy
Có thể test xả bằng tay nếu van có tay giật
Một số van an toàn được trang bị tay giật. Nó cho phép người dùng thử xả thủ công để đảm bảo van không bị kẹt. Việc thử xả nên được thực hiện định kỳ nhằm phát hiện sớm hỏng hóc hoặc cặn bẩn trong van.
Việc hiểu và lựa chọn đúng loại van PCCC rất quan trong đối với hệ thống PCCC. Nếu bạn cần mua hay hỗ trợ thêm các thông tin về van an toàn PCCC, hãy gọi ngay cho Thép Bảo Tín nhé – Hotline: 0932 059 176!
