Van bướm

Trong lĩnh vực van công nghiệp và các hệ thống đường ống, van bướm là một trong những giải pháp hiệu quả và tiết kiệm cho các hệ thống cấp thoát nước, PCCC, HVAC, hóa chất hay xử lý nước thải. Nhờ thiết kế nhỏ gọn, thao tác đóng mở linh hoạt và chi phí hợp lý, van bướm đang dần trở thành lựa chọn hàng đầu thay thế cho các loại van cổng hay van bi trong nhiều công trình lớn nhỏ.

Nếu bạn đang tìm hiểu van bướm là gì, cấu tạo ra sao, nguyên lý hoạt động như thế nào, và làm sao để chọn đúng loại van bướm phù hợp với hệ thống của mình – thì bài viết này chính là tất cả những gì bạn cần. Hãy cùng Thép Bảo Tín khám phá chi tiết về dòng van công nghiệp được ưa chuộng bậc nhất hiện nay.

Van bướm là gì?

Van bướm (tiếng Anh: Butterfly Valve) là một loại van công nghiệp đóng mở theo góc quay 90 độ, chuyên dùng để kiểm soát dòng chảy của chất lỏng, khí nén hoặc vật liệu dạng bột trong hệ thống ống dẫn.

Van hoạt động dựa trên một đĩa tròn (gọi là cánh bướm) được gắn trên một trục quay, cho phép điều chỉnh trạng thái dòng chảy từ mở hoàn toàn, đóng hoàn toàn đến điều tiết lưu lượng trung gian.

Tên gọi “van bướm” bắt nguồn từ hình dáng của van khi nhìn chính diện – đĩa van mở ra giống như đôi cánh bướm, còn trục và tay gạt được ví như thân và râu bướm. Thiết kế này không chỉ dễ hình dung mà còn giúp tiết kiệm không gian lắp đặt so với các loại van truyền thống như van cổng hay van bi.

Ưu điểm nổi bật:

• Thiết kế nhỏ gọn, thích hợp cho không gian hạn chế
• Đóng mở nhanh, chỉ cần xoay một góc 1/4 vòng (90 độ)
• Chi phí hợp lý, phù hợp với cả hệ thống dân dụng và công nghiệp
• Linh hoạt trong điều tiết, đặc biệt hiệu quả ở các đường ống lớn

Với những đặc điểm trên, van bướm được xem là lựa chọn tối ưu cho nhiều ngành như: xử lý nước, PCCC, dầu khí, hóa chất, thực phẩm, HVAC…

Cấu tạo van bướm

Một van bướm tiêu chuẩn được cấu thành từ 5 bộ phận chính, phối hợp nhịp nhàng để thực hiện chức năng đóng – mở – điều tiết dòng chảy hiệu quả. Tùy thuộc vào loại van và mục đích sử dụng, cấu tạo có thể có thêm các bộ truyền động điện hoặc khí nén, nhưng về cơ bản vẫn xoay quanh các thành phần sau:

1. Thân van (Body)

Là bộ khung chính bao bọc và định hình toàn bộ van. Thân van thường được đúc nguyên khối bằng các vật liệu như gang, gang dẻo, inox, thép carbon hoặc nhựa kỹ thuật. Thiết kế có thể là kiểu wafer, lug, mặt bích hoặc hàn, phù hợp với đa dạng kiểu kết nối ống.

2. Đĩa van (Disc)

Còn gọi là “cánh bướm”, là bộ phận đóng vai trò trực tiếp điều tiết lưu lượng. Khi xoay đĩa vuông góc với dòng chảy – van đóng; khi xoay song song – van mở hoàn toàn. Đĩa thường được chế tạo từ inox, gang mạ, thép mạ epoxy hoặc nhựa, có thể thiết kế đồng tâm hoặc lệch tâm để phù hợp với áp lực và độ kín yêu cầu.

3. Trục van (Stem)

Là trục truyền lực kết nối giữa tay gạt (hoặc bộ điều khiển) và đĩa van. Trục thường làm bằng thép không gỉ hoặc thép hợp kim cứng, có thể là trục ướt (tiếp xúc với lưu chất) hoặc trục khô tùy theo môi trường sử dụng.

4. Gioăng làm kín (Seat/Seal)

Gioăng có nhiệm vụ tạo độ kín giữa đĩa và thân van, ngăn chặn rò rỉ lưu chất. Các vật liệu phổ biến gồm cao su EPDM, NBR, Teflon (PTFE) hoặc kim loại đàn hồi. Chọn đúng loại gioăng là yếu tố quyết định độ bền, khả năng chịu áp – chịu hóa chất của van.

5. Bộ điều khiển (Actuator)

• Tay gạt: dùng cho các van DN nhỏ, thao tác đơn giản
• Tay quay vô lăng: hỗ trợ đóng/mở nhẹ nhàng cho van kích thước lớn
• Bộ điều khiển điện hoặc khí nén: dùng cho hệ thống tự động, yêu cầu điều khiển từ xa, chính xác và liên tục

Lưu ý: Cấu tạo van bướm ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ và hiệu suất hoạt động. Vì vậy, việc lựa chọn đúng vật liệu, kiểu kết nối và phương pháp điều khiển là rất quan trọng trong quá trình thiết kế hệ thống.

Nguyên lý hoạt động của van bướm

Van bướm hoạt động theo cơ chế quay một góc 90 độ của đĩa van xung quanh trục cố định, nhằm điều chỉnh trạng thái đóng, mở hoặc điều tiết lưu lượng dòng chảy trong đường ống. Đây là một dạng van quay phần tư vòng (quarter-turn valve), mang lại khả năng vận hành nhanh chóng và trực quan.

Khi đĩa van nằm song song với chiều dòng chảy, van ở trạng thái mở hoàn toàn, cho phép lưu chất đi qua với lực cản rất nhỏ. Ngược lại, khi đĩa quay vuông góc với dòng chảy, nó sẽ chắn toàn bộ tiết diện đường ống, đóng kín dòng chảy. Ngoài hai trạng thái cực trị này, đĩa van cũng có thể được giữ cố định ở nhiều góc mở khác nhau, giúp điều tiết lưu lượng một cách chính xác.

Các trạng thái vận hành cơ bản:

Ưu điểm trong vận hành:

• Thao tác nhanh, không mất nhiều lực, nhất là với tay gạt hoặc điều khiển điện
• Phản hồi chính xác, phù hợp cho cả đóng mở tức thời và điều tiết liên tục
• Ít hao mòn, đặc biệt khi sử dụng thiết kế lệch tâm để giảm tiếp xúc trượt giữa đĩa và gioăng

Các loại van bướm thông dụng

Van bướm trên thị trường hiện nay rất đa dạng, được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí như: vật liệu chế tạo, kiểu kết nối, phương pháp điều khiển và thiết kế đĩa van. Mỗi loại có những đặc điểm phù hợp với môi trường sử dụng và yêu cầu kỹ thuật cụ thể.

Phân loại theo chất liệu

Việc chọn vật liệu phù hợp giúp gia tăng tuổi thọ và độ ổn định của hệ thống. Dưới đây là một số vật liệu chế tạo van bướm phổ biến:

Phân loại theo cơ cấu điều khiển

Phân loại theo kiểu kết nối

Thiết kế kết nối ảnh hưởng đến khả năng tháo lắp, độ kín và chi phí đầu tư ban đầu. Dưới đây là các kiểu kết nối phổ biến:

Phân loại theo thiết kế đĩa van

Việc lựa chọn đúng loại van bướm theo mục đích sử dụng sẽ giúp tối ưu hiệu quả vận hành, kéo dài tuổi thọ hệ thống và tiết kiệm chi phí đầu tư dài hạn.

Ưu điểm & Nhược điểm của van bướm

Ưu điểm nổi bật

Van bướm được ưa chuộng trong nhiều ngành công nghiệp nhờ sở hữu hàng loạt lợi thế về thiết kế, hiệu năng và chi phí. Dưới đây là những ưu điểm chính:

• Thiết kế nhỏ gọn: Van bướm có kích thước và trọng lượng nhẹ hơn nhiều so với van bi hay van cổng. Điều này giúp tiết kiệm không gian lắp đặt và chi phí kết cấu.
• Đóng/mở nhanh chóng: Van vận hành bằng cách xoay 1/4 vòng (90 độ), cho thao tác nhanh và chính xác, phù hợp với hệ thống cần phản ứng kịp thời.
• Chi phí đầu tư hợp lý: Giá thành cạnh tranh, tiết kiệm chi phí lắp đặt, vận hành và bảo trì.
• Linh hoạt trong điều tiết: Có thể giữ đĩa van ở nhiều góc mở để kiểm soát lưu lượng dòng chảy, phù hợp cho cả chức năng on/off và điều tiết.
• Dễ tự động hóa: Hỗ trợ lắp bộ điều khiển điện, khí nén hoặc thủy lực, dễ tích hợp vào hệ thống điều khiển trung tâm.

Một số hạn chế

Mặc dù có nhiều lợi ích, van bướm cũng có một số hạn chế cần được xem xét trong quá trình lựa chọn:

• Không phù hợp với áp suất rất cao: Dù có thiết kế lệch tâm 3 lần (triple offset), van bướm vẫn không lý tưởng cho các hệ thống cần áp lực cực lớn như van cầu.
• Độ kín không bằng van bi: Trong điều kiện yêu cầu độ kín tuyệt đối, van bướm có thể không đạt được độ kín tương đương van bi, đặc biệt khi sử dụng lâu dài hoặc vật liệu gioăng không phù hợp.
• Có thể gây nhiễu dòng chảy: Đĩa van nằm trong lòng ống, ngay cả khi mở hoàn toàn, có thể ảnh hưởng đến dòng chảy với một số môi trường có tốc độ cao hoặc dòng chảy nhạy cảm.

Van bướm phù hợp nhất với các hệ thống yêu cầu thao tác nhanh, chi phí thấp, không gian hạn chế và khả năng điều tiết tốt ở áp suất vừa phải. Nếu cần độ kín tuyệt đối hoặc làm việc trong môi trường áp lực cao, bạn nên cân nhắc kỹ thiết kế và vật liệu.

Cách chọn van bướm phù hợp

Lựa chọn van bướm đúng tiêu chuẩn không chỉ giúp hệ thống vận hành hiệu quả mà còn tăng tuổi thọ thiết bị, tiết kiệm chi phí bảo trì và giảm rủi ro rò rỉ – hư hỏng. Dưới đây là các tiêu chí quan trọng cần cân nhắc khi chọn mua van bướm:

Xác định môi trường lưu chất

Chọn vật liệu van phù hợp

Kiểu kết nối phù hợp với hệ thống đường ống

Phương pháp điều khiển phù hợp

Kích thước van phải khớp với đường ống

• Chọn van có DN (đường kính danh nghĩa) đúng với kích thước ống thép
• Lưu ý đến tiêu chuẩn kết nối mặt bích (JIS, ANSI, BS…) để tránh sai lệch trong lắp đặt

Tiêu chuẩn kỹ thuật & chứng chỉ

• Ưu tiên sản phẩm đạt các chuẩn quốc tế như: ISO, ANSI, DIN, JIS
• Có đầy đủ CO, CQ, hướng dẫn kỹ thuật và bảo hành rõ ràng

Nếu bạn còn phân vân chưa biết nên chọn loại nào, hãy gửi thông tin môi trường sử dụng, kích thước đường ống và yêu cầu kỹ thuật – Thép Bảo Tín sẽ tư vấn và đề xuất giải pháp tối ưu nhất.

Ứng dụng thực tế của van bướm

Với thiết kế linh hoạt, dễ điều khiển và hiệu quả chi phí cao, van bướm được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Từ hệ thống dân dụng đến quy mô công nghiệp nặng, van bướm luôn đóng vai trò là thiết bị điều tiết – đóng mở quan trọng trong chuỗi vận hành hệ thống ống dẫn.

• Hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC): Van bướm gang, gioăng EPDM, kết nối wafer hoặc mặt bích
• Hệ thống HVAC (Điều hòa, thông gió): Đặc biệt với van wafer – rất được ưa chuộng trong các tòa nhà cao tầng.
• Ngành xử lý nước và nước thải: Van gang dẻo, inox 304/316 tùy lưu chất và mức độ ăn mòn.
• Ngành công nghiệp hóa chất: Van bướm inox hoặc thân lót PTFE kết hợp điều khiển điện, khí nén thường được sử dụng để dẫn axit, kiềm hoặc các hóa chất độc hại.
• Ngành thực phẩm, dược phẩm: Dòng van bướm vi sinh, inox 316L, bề mặt đánh bóng cao cấp – dùng để dẫn nước tinh khiết, sữa, bia, nước trái cây…
• Ngành dầu khí, năng lượng: Cần sử dụng van bướm lệch tâm kép hoặc ba lần (triple offset) để đảm bảo độ kín tuyệt đối và khả năng chịu áp suất cao.

Van bướm là giải pháp linh hoạt, vừa có thể điều tiết dòng chảy, vừa đóng mở nhanh chóng – phù hợp với hệ thống quy mô nhỏ đến rất lớn, đặc biệt trong môi trường yêu cầu tiết kiệm không gian, thao tác đơn giản và chi phí hợp lý.

Hướng dẫn lắp đặt & bảo trì van bướm

Việc lắp đặt và bảo trì đúng cách sẽ giúp van bướm hoạt động ổn định, tăng tuổi thọ và giảm nguy cơ hư hỏng hoặc rò rỉ. Dưới đây là các hướng dẫn thực tiễn dành cho kỹ thuật viên hoặc đơn vị thi công:

Hướng dẫn lắp đặt van bướm

Chuẩn bị trước khi lắp đặt

• Kiểm tra tình trạng van (không cong vênh, nứt gãy, sai lệch kích thước).
• Làm sạch đường ống và bề mặt kết nối để tránh vật thể lạ cản trở.
• Không sử dụng gioăng đệm giữa van và mặt bích đối với van wafer.

Các bước lắp đặt:

• Bước 1: Đặt van ở trạng thái gần đóng (đĩa mở một góc nhỏ) để tránh làm hư gioăng khi đưa vào đường ống.
• Bước 2: Căn chỉnh trục van nằm ngang, đặc biệt với van kích thước lớn để hạn chế mài mòn bất đối xứng.
• Bước 3: Đặt van giữa hai mặt bích đúng tâm, không để lệch.
• Bước 4: Siết bu lông theo hình sao/đối xứng, lực vừa đủ, không siết quá mạnh tránh làm biến dạng thân van.
• Bước 5: Kiểm tra vận hành thử đóng/mở tay gạt hoặc quay tay quay nhẹ nhàng, không bị kẹt.

Hướng dẫn vận hành

• Đóng/mở bằng cách xoay tay gạt hoặc vô lăng theo chiều mũi tên.
• Van thường chỉ cần xoay 90 độ để chuyển từ trạng thái mở sang đóng.
• Không vận hành van khi áp suất hoặc nhiệt độ vượt quá thông số định mức trên tem sản phẩm.
• Đối với van điều khiển tự động, nên kiểm tra tín hiệu cấp nguồn, áp khí ổn định trước khi vận hành.

Bảo trì & bảo dưỡng định kỳ

Lưu ý quan trọng:

• Không dùng van bướm để đóng/mở các dòng lưu chất có hạt cứng trôi nổi (như bùn đá, cát thô…).
• Không nên sử dụng dụng cụ hỗ trợ (cần lực dài, tay quay cứng) nếu van bị kẹt – hãy kiểm tra nguyên nhân trước.
• Với van đã lâu không sử dụng, cần xả áp và kiểm tra trước khi vận hành lại.

Thép Bảo Tín – Địa chỉ cung cấp van bướm uy tín tại Việt Nam

Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp vật tư công nghiệp, Công ty TNHH Thép Bảo Tín đã trở thành đối tác tin cậy cho hàng nghìn khách hàng trong và ngoài nước. Chúng tôi chuyên phân phối các dòng van bướm công nghiệp từ phổ thông đến cao cấp, phù hợp cho đa dạng lĩnh vực như hệ thống PCCC, cấp thoát nước, HVAC, hóa chất, thực phẩm…

Lý do nên chọn Thép Bảo Tín khi mua van bướm:

Sản phẩm đa dạng – chính hãng

• Phân phối các dòng van bướm tay gạt, tay quay, điều khiển điện – khí nén
• Chủng loại vật liệu: gang, inox, thép, nhựa
• Đầy đủ các kết nối: wafer, lug, mặt bích, với các tiêu chuẩn JIS, BS, ANSI

Chứng chỉ đầy đủ – xuất xứ rõ ràng

• Có CO, CQ, test report, đáp ứng yêu cầu đấu thầu và công trình lớn
• Nhập khẩu trực tiếp từ các thương hiệu uy tín: YDK, Shin Yi, ROBO, Wonil, Minh Hòa…

Giá cả cạnh tranh – chiết khấu dự án

• Cam kết giá tốt nhất thị trường theo số lượng
• Hỗ trợ báo giá nhanh trong ngày, tư vấn kỹ thuật miễn phí

Kho hàng lớn – giao hàng nhanh

• Kho hàng đặt tại TP.HCM, Bắc Ninh, Campuchia, sẵn sàng giao ngay từ DN50 đến DN500+
• Giao hàng toàn quốc qua đối tác vận chuyển uy tín

Hậu mãi chuyên nghiệp

• Bảo hành rõ ràng theo chính sách hãng

Bạn đang tìm nguồn cung cấp van bướm chính hãng, đa dạng chủng loại và giao hàng nhanh chóng?

Khám phá ngay bộ sưu tập van bướm chất lượng cao tại Thép Bảo Tín với đầy đủ chứng chỉ CO, CQ. Chúng tôi luôn sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu về số lượng và tiến độ.

GỌI NGAY: 0932 059 176 hoặc Yêu cầu báo giá nhanh tại đây!